Haberler
BBC

Kalust Sarkis Gülbenkiyan: Yaşadığı Dönemin En Zengin İnsanı, 'Bay Yüzde 5' Lakaplı Üsküdarlı...

Petrol baronu Üsküdar doğumlu Osmanlı Ermenisi Kalust Sarkis Gülbenkiyan, 1955 yılında dünyanın en zengin insanı olarak ölmüştü. Osmanlı topraklarında bulunan petrol yatakları için imzalanan kontratlardan aldığı komisyonlar nedeniyle 'Bay yüzde 5' lakabıyla bilinen Gülbenkiyan'ın hayatı kitap oldu.

Gülbenkiyan'ın hikayesi ve servete kavuşması Jonathan Conlin'in "Bay Yüzde Beş: Dünyanın en zengin adamı Kalust Gülbenkiyan'ın pek çok hayatı" isimli kitabında anlatılıyor.

İstanbul'da doğan Gülbenkiyan öldüğü 1955 yılında modern dönem değerlerine göre 5 milyar sterlinlik servetiyle dünyanın en zengin kişisiydi.

Londra'da Kings College üniversitesinden mezun olan Gülbenkiyan bir Bakü ziyaretinde petrolün önemini kavrayarak Osmanlı'nın Asya'daki tüm topraklarında çıkan petrol kaynakları için yüzde 5'lik hisse garantiledi.

Gülbenkiyan daha 19 yaşındayken hayatının ilk petrol sahasını o zamanlar Rusya İmparatorluğu sınırları içerisnde bulunan Bakü'de görmüştü. Petrolün büyük bir devrim başlatacağını öngören Gülbenkiyan, Orta Doğu'da geliştirdiği ilişkiler ağı sayesinde Osmanlı İmparatorluğu'nun Asya kıtasındaki topraklarında bulunan petrol sahaları ile ilgili imzalanan tüm kontratlardan yüzde 5 komisyon alabileceği bir anlaşmaya imza attı.

Birinci Dünya Savaşı öncesinde imzalanan bu anlaşma o dönemde pek de önemli görünmüyordu. Gülbenkiyan yıllarca bu hisseye sahip olmayı sürdürmek için uğraştı. 1950'lilere geldiğinde dünyanın en zengin petrol sahalarından yüzde 5'lik hisse oldukça büyük bir miktara denk geliyordu.

Jonathan Conlin, kitabında Gülbenkiyan'ın çok da sevilen biri olmadığını yazıyor. Tüccarlık yetenekleri yüzünden pek çok kişiyle anlaşmazlık içine girmiş.

Sovyetler Birliği'nin sermaye sıkıntısına düşmesini fırsat bilerek birinci sınıf bir sanat koleksiyonu da yaratmış.

Gülbenkiyan 1880'li yıllarda şiddet olayları ve Osmanlı içerisindeki karışıklıklar nedeniyle İstanbul'dan ayrılmak zorunda kalmıştı. Londra'da eğitime başladıktan sonra İngiliz vatandaşlığına geçer ve aile şirketini de yavaş yavaş terk etmişti. Modern Oligark

Gülbenkiyan sanat koleksiyonunu İngiltere ve Fransa'da korurken İkinci Dünya Savaşı'nda tarafsız bir diktatörlük olan Portekiz'e yerleşti ve savaşı kazanan tarafta olmaya çalıştı.

Gülbenkiyan neredeyse her ülkede üst düzey bağları bulunan bugünün terimiyle modern bir oligark olarak yaşamıştı. Gülbenkiyan'ın sınır tanımayan azmi, İngiliz okullarına giden çocukları ve off-shore ticari çıkarlarıyla aslında geçmiş bir küreselleşme çağının ürünü.

Gülbenkiyan kurumsal yapıları kullanarak mülk sahibi oldu, vergi ödememek için kendisinin ve ailesinin ülkeler arasındaki sermaye hareketlerini idare etti.

1931 yılına gelindiğinde Gülbenkiyan'ın serveti 4,6 milon sterlini aşıyordu. Ancak elindeki hisseleri ve borç senetlerini Liechtenstein'da kurduğu bir şirkette tuttuğundan o yıl sadece 100 İsviçre Frankı vergi ödemişti.

İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra sermaye kontrolünün gelmesi ve ülkelerin sosyal devlet yapılanmasına geçmesiyle küresel anlamda vergiden kaçanlara hoşgörü gösterilmemeye başlandı. Bu yüzden Gülbenkiyan Portekiz'i faaliyetlerinin merkezi haline getirmeye karar verdi. Vergi düzenlemeleri nedeniyle sanat galerilerini de Londra ya da ABD'ye değil, Portekiz'e taşıdı.

Bugün Gülbenkiyan'ın sanat vakfı Avrupa'da en büyük hayırsever kurumlarının başında geliyor.

Ortadoğu'nun büyük güçleriyle aynı masada oynayan, dünyanın finans mimarisinin boşluklarından faydalanan, servete kavuşan ve lüks içinde yaşayan Bay Yüzde 5, Gülbenkiyan geçmiş zaman için eşsiz bir yetenek olabilir ama onun bugün ekonomik sahnedeki varisleri pek de farklı değil.

BBC

İstanbul Osmanlı Sarkis Dünya Haberler

Bakmadan Geçme

Süleyman Yalvaç kimdir? Zafer Partisi Isparta- Yalvaç Belediye Başkan adayı Süleyman Yalvaç kaç yaşında, nereli? Tamer Yalçın kimdir? Zafer Partisi Isparta- Şarkikaraağaç Belediye Başkan adayı Tamer Yalçın kaç yaşında, nereli? Muhterem Arslan kimdir? Zafer Partisi Isparta- Sütçüler Belediye Başkan adayı Muhterem Arslan kaç yaşında, nereli? Sami Eroğlu kimdir? Memleket Partisi Yozgat Bahadın Belediye Başkan Adayı Sami Eroğlu Kaç yaşında, nereli? Seçimden sonra dolar yükselir mi? Dolar ne kadar olacak, artar mı? Burhan Karakoç kimdir? Memleket Partisi Sivas Sarıkışla Belediye Başkan Adayı Burhan Karakoç Kaç yaşında, nereli? İdil Özkan kimdir? Memleket Partisi Kırklareli Lüleburgaz Belediye Başkan Adayı İdil Özkan Kaç yaşında, nereli? Sultanbeyli Belediyesi hangi parti? Sultanbeyli Belediye başkanı hangi partiden seçilmiştir? İşte 2019 İstanbul Sultanbeyli yerel seçim sonuçları! Selahattin Baygın kimdir? Memleket Partisi Kastamonu Cide Belediye Başkan Adayı Selahattin Baygın Kaç yaşında, nereli? Gökhan Erinkarlı kimdir? Zafer Partisi Isparta- Senirkent Belediye Başkan adayı Gökhan Erinkarlı kaç yaşında, nereli? Salim Özmen kimdir? Zafer Partisi Isparta- Keçiborlu Belediye Başkan adayı Salim Özmen kaç yaşında, nereli? Fatih Erbakan İstanbul'dan adaylarını çekiyor mu? Fatih Erbakan'ın Cumhurbaşkanı Erdoğan'a 3 şartı ne? Büyükçekmece - Samsunspor Basket maçı hangi kanalda, saat kaçta? Büyükçekmece - Samsunspor Basket maçı ne zaman? Cübbeli Ahmet hangi partiler için oy vermek caiz değildir dedi? Cübbeli'ye göre hangi partiye oy vermek caiz değil? Kadir İnanır'ın sağlık durumu nasıl? Kadir İnanır'ın son durum ne?
500
Yazılan yorumlar hiçbir şekilde Haberler.com’un görüş ve düşüncelerini yansıtmamaktadır. Yorumlar, yazan kişiyi bağlayıcı niteliktedir.
title