Analiz - Pompeo'nun Mesa İçin Körfez'de Uzlaşı Arayışı

İHSAN FAKİH - ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, Orta Doğu turu kapsamında gerçekleştirdiği ziyaretlerinde Mısır, Ürdün ve Körfez İşbirliği Konseyi (KİK) ülkelerini bir araya getiren "Orta Doğu Stratejik İttifakı" (MESA) için Körfez krizinin hafifletilmesi amacıyla çaba sarf etti. ABD'li bakan bu çerçevede, KİK'in birliğinin muhafaza edilmesinin önemine vurgu yaptı.

Ürdün, Irak, Mısır, Bahreyn, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Suudi Arabistan, Katar ve Umman'ı ziyaret eden Pompeo, ülkesinde katılması gereken bir cenaze nedeniyle son durağı Kuveyt'e geçemedi ve Orta Doğu turunu yarıda kesmek zorunda kaldı.

ABD Dışişleri Bakanının bu ziyaret çerçevesinde Körfez krizinin taraflarına aralarındaki anlaşmazlıkları azaltma ve Katar'a uygulanan ablukayı kısmi olarak kaldırma önerisinde bulunduğu sızan bilgiler arasında.

Pompeo, turu kapsamında göreve geldiğinden bu yana ilk kez Katar'ın başkenti Doha'yı ziyaret etti. Washington'da ocak sonu gibi gerçekleştirilmesi düşünülen ABD-Körfez zirvesi öncesinde yapılan söz konusu ziyaret, Körfez krizinin çözümü açısından çok da "iyimser" bir hava içinde gerçekleşmedi.

ABD, Orta Doğu Stratejik İttifakı'nı kurma çabalarının başarılı olması için Körfez krizinin kesin olarak bitmesi gerektiğini düşünüyor. Bu nedenle Pompeo, Orta Doğu turu temasları kapsamında bu krizin çözülmesi yönündeki çağrılarını sıkça dile getirdi. Kahire ziyaretinde ABD Başkanı Donald Trump'ın tüm taraflardan MESA'yı güçlendirecek yeni adımlar atmasını istediğini aktardı.

BAE ziyaretinde ise MESA'yı hayata geçirmenin karmaşık bir mesele olduğunu itiraf eden ABD'li bakan, ilerleme kaydetmenin bir yolunun olduğuna inandığını ve eski anlaşmazlıkları geride bırakma zamanı geldiğini söyledi.

Pompeo, Doha temaslarında da ortak sorunlara (İran'la mücadele) ve ortak hedeflere sahip ülkeler arasındaki anlaşmazlığın faydalı olmadığını ifade etti. ABD'li bakan KİK'in birlik ve beraberliğinin, MESA için gerekli olduğunu vurguladı. Bu çerçevede ABD Başkanı Trump'ın da İran'a işaret ederek bu anlaşmazlığın "düşmanın menfaatine olacağı" kanaatini taşıdığını hatırlatalım.

Bahreyn, BAE ve Mısır'da Körfez krizini görüşen Pompeo "Anlaşmazlığın düne göre bugün daha çok çözüme yakın olduğu yönünde ortada kesin ve açık bir şey yok." dedi.

Krizin, "gereğinden çok fazla uzadığını" ve "İran'a karşı bölgede sağlanması istenen birliği" tehdit ettiğini düşünen Pompeo, Trump'ın da "eski anlaşmazlıkların bitirilmesi ve KİK'in birliğinin sağlanmasının, Orta Doğu'da tutarlı bir strateji inşa etmek için önemli olduğu" şeklindeki mesajını iletti.

Krizin başladığı tarihten bu yana geçen bir buçuk yıllık süre zarfında ABD, "İran tehdidini bertaraf etme" gibi kendisi için daha önemli olarak gördüğü hedeflere yoğunlaşabilmeleri adına tarafların bakış açılarını yakınlaştırmaya, krizi aşabilmeleri için bu ülkeleri ikna etmeye çalıştı.

Ancak Trump yönetimi tarafından Katar krizini çözmekle görevlendirilen ve geçen hafta istifa eden Anthony Zinni'ye göre, ABD'nin doğrudan ya da dolaylı olarak yaptığı bu arabuluculuk çabaları başarısızlıkla sonuçlandı. Zinni, bunda "bölgedeki yöneticilerin ABD'nin arabulucuğunu istememesi veya başarılı olması için kolaylık göstermemesinin" etkili olduğunu belirtiyor.

Zinni'nin istifasını değerlendiren Pompeo ise söz konusu gelişmenin, ABD'nin Körfez krizi karşısındaki tutumu ve stratejik çabalarında bir değişiklik olduğu anlamına gelmediğini ifade ediyor.

Körfez kriziyle ilgili ABD'li bakanın başarılı olma imkanının önünde Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı cinayetinin olumsuz yansımaları ve ABD-Suudi Arabistan ilişkilerinde yaşanan kriz gibi iki önemli faktör bulunuyor.

Her ne kadar ABD "kısmi" olarak krizin aşılabileceğini düşünse de bunun gerçekleşeceği yönünde henüz bir işaret bulunmuyor.

Kaynak: AA / Güncel